Page 13 - 005
P. 13
1
ตอนที่ 1
ความสำคัญและองค์ประกอบของคู่มือปฏิบัติงาน
ความสำคัญของคู่มือปฏิบัติงาน
คู่มือปฏิบัติงานจากงานประจำถือว่าเป็นจุดเริ่มต้นและเป็นเป้าหมายสูงสุดของการพัฒนางาน
ประจำ ที่กล่าวเช่นนี้เนื่องจากสิ่งที่มีความจำเป็นลำดับแรกของการทำงานของผู้ปฏิบัติงานใหม่ใน
หน่วยงานหรือองค์กรหนึ่ง คือ ความเชี่ยวชาญรอบรู้ (Personal Mastery) มีการเรียนรู้ข้อมูลต่าง ๆ
ผ่านกระบวนการสังเกตองค์กรอย่างลึกซึ้ง การประเมินตนเองและการเรียนรู้เพิ่มเติมเพื่อยกระดับ
ความสามารถของตน มีการเรียนรู้สิ่งใหม่อยู่ตลอดเวลาเพื่อเพิ่มพูนศักยภาพของตนมุ่งสู่เป้าหมายและ
ความสำเร็จขององค์กร ตามแนวคิดที่สำคัญขององค์กรแห่งการเรียนรู้ (วิจารณ์ พานิช, 2545) ทฤษฎี
การเรียนรู้ของไฮดีโอะ ยามาซากิ (Hideo Yamazaki) (บูรชัย ศิริมหาสาคร, 2550) และทฤษฎีการเรียนรู้
ของ Bloom (Bloom's Taxonomy) (Krathwohl, 2002) จึงกล่าวได้ว่าลำดับแรกของผู้ปฏิบัติงานใหม่
ในหน่วยงานหรือองค์กรนั้น คือ การเรียนรู้หลักเกณฑ์และวิธีการปฏิบัติงานของงานที่รับผิดชอบอย่าง
ละเอียด ดังนั้นสิ่งแรกของผลงานทางวิชาการที่สามารถจัดทำขึ้นได้ คือ “คู่มือปฏิบัติงานจากงานประจำ”
เป็นคู่มือปฏิบัติงานที่ประกอบด้วยรายละเอียดของหลักเกณฑ์การปฏิบัติ เช่น กฎ พระราชบัญญัติ
พระราชกฤษฎีกา ระเบียบ ข้อบังคับ ประกาศ หนังสือเวียน มติ มาตรฐานต่าง ๆ หรือเอกสารอื่น ๆ
ที่เกี่ยวข้อง มารวบรวมไว้เป็นหมวดหมู่ ประกอบด้วยกับขั้นตอนและรายละเอียดการปฏิบัติงาน แล้วจัดทำ
เป็นรูปเล่มคู่มือปฏิบัติงานที่เรียกว่า Cook Book อย่างไรก็ตาม คู่มือปฏิบัติงานแบบ Cook Book
ดังกล่าวข้างต้นนี้ยังไม่สามารถเป็นผลงานที่ประกอบการยื่นกำหนดตำแหน่งที่สูงขึ้นได้ เพราะยังขาด
ประสบการณ์การทำงาน ซึ่งคู่มือปฏิบัติงานจากงานประจำที่ประกอบด้วยหลักเกณฑ์การปฏิบัติ ขั้นตอน
และรายละเอียดการปฏิบัติ รวมทั้งเทคนิคการปฏิบัติที่มาจากประสบการณ์การทำงานที่ผ่านมาและการนำ
เทคโนโลยีมาใช้หรือประยุกต์ใช้ในการปฏิบัติงาน จะเรียกว่าคู่มือปฏิบัติงานแบบ Tip Book (ภาพที่ 1-1)
ซึ่งเป็นคู่มือปฏิบัติงานจากงานประจำที่สามารถเป็นผลงานที่ประกอบการยื่นกำหนดตำแหน่งที่สูงขึ้นได้
จากความสำคัญข้างต้น ทำให้เห็นได้ว่าคู่มือปฏิบัติงานเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนางานประจำ
โดยผู้ปฏิบัติงานมีความต้องการจะเรียนรู้เพื่อยกระดับความสามารถของตน เพิ่มพูนศักยภาพของตนมุ่งสู่
เป้าหมายและความสำเร็จขององค์กร ตามแนวคิดที่สำคัญขององค์กรแห่งการเรียนรู้ ลำดับต่อมาเมื่อ
ผู้ปฏิบัติงานปฏิบัติงานต่อไป ผู้ปฏิบัติงานนั้นเริ่มมีทักษะต่าง ๆ มากขึ้นตามลำดับ ไม่ว่าจะเป็นทักษะ
การวิเคราะห์ การสังเคราะห์ การประเมิน การแก้ปัญหา การสร้างสรรค์นวัตกรรมการให้บริการ รวมทั้ง
ทักษะการสร้างสรรค์ผลงานจากงานประจำ จากประสบการณ์การทำงานที่มากขึ้นนั้นสามารถถ่ายทอดลง
ไปในคู่มือปฏิบัติงานที่เป็น Cook Book ให้เป็นคู่มือปฏิบัติงานที่เป็น Tip Book ได้นั่นเอง โดยคู่มือ
ปฏิบัติงานจากงานประจำที่แสดงถึงความมีคุณค่าต่อผู้ปฏิบัติงานหรือองค์กรอย่างแท้จริงนั้น จำเป็นอย่าง
ยิ่งที่ผู้ปฏิบัติจะต้องปรับปรุงคู่มือดังกล่าวอย่างต่อเนื่อง หรือทุกครั้งที่มีการปรับปรุงขั้นตอนการทำงาน
หรือเมื่อมีประสบการณ์มากขึ้น และหากผู้ปฏิบัติงานปรับปรุงคู่มือปฏิบัติงานอย่างต่อเนื่องจนถึงวัน
เกษียณอายุราชการหรือวันที่ไม่ได้ทำงานนี้ต่อไปแล้ว หน่วยงานหรือองค์กรนั้นจะมีคู่มือปฏิบัติงานที่ได้
มาตรฐานสำหรับผู้ปฏิบัติงานแทน ส่งผลให้การให้บริการในกระบวนการนั้นดำเนินการต่อไปได้
โดยไม่ติดขัด และยังมีการให้บริการได้อย่างมีประสิทธิภาพเช่นเดิม จึงถือได้ว่าคู่มือปฏิบัติงาน
จากงานประจำเป็นเป้าหมายสูงสุดของการพัฒนางานประจำ และได้ถือว่าเป็นการจัดการองค์ความรู้
จากตัวตนของผู้ปฏิบัติงานสู่การจัดการองค์ความรู้ขององค์กรอย่างแท้จริง (ภาพที่ 1-1)
แนวทางการเขียนคู่มือปฏิบัติงานจากงานประจำ สำหรับบุคลากรสายสนับสนุนในสถาบันอุดมศึกษา
